Bu fenâ mülküne ibretle nazar kıl, ey cân!<br

Dindar ve çok iyi bir annenin sonsuz özeni ile geçen çocukluğum, bende sökülmez bir din duygusu ve yıkılmaz bir ahlak ilkesi ortaya çıkarmıştı. Sonradan çok iyi bir tahsil gördüm. Son derece zeki olduğumdan yaşıtlarımdan bilgi olarak üstündüm. Çoğunlukla gençlerimiz gibi okuldan çıkar çıkmaz kitapları bir köşeye atacak yerde, bilgimi genişletmeğe okuldan sonra başlardım. Az çok, her şey hakkında bir fikir sahibi olmuştum, özellikle yaşıtlarım gibi dini bilgilerden kendimi uzak tutmadan hem zahiri ve hem de batıni kısımlarında bilgi sahibi oldum. İşte bu bilgi yığınının altında bir gün kendimle başbaşa kalıp vicdanımı dinlediğimde, hayretle, acayip bir karışımın içinde olduğumu fark ettim.

Ben küfür ile imandan, ikrar ile inkardan, tasdik ile şüpheden meydana gelmiş bir şey olmuştum. Kalbimle inkar ettiğimi aklımla tasdik eder, aklımla reddettiğimi kalbimle kabul ederdim. Kısacası şüphe denilen ejderha vücudumu sarmıştı. Bir fikri ne kadar sağlam temellerle kursam, şüphe ejderhası onu bir sarsışta yıkıyordu. Bir kere tam bir reddedişle, hiç olmazsa, rahat bir noktada bulunabilir miydim? Ne gezer! İnkar başka şey, şüphe yine başka! Şüphe ejderhası her doğru fikrin düşmanıydı. İster ikrar olsun, ister inkar, herhangi bir sonucu kabul etmiyordu. Şimdi hayatın gerçeklerinin, fikrin varlığının bir yansıması olduğunu kabul edersek, müthiş bir acıyla dayanılmaz bir cehennem içinde kaldığım anlaşılır. Herkes için olağan olan şeyler, benim için başka bir hâl alıyordu. Bundan dolayı aşkta da, geçimde de şanssızdım. Sanırım insanlardan kaçan biri olmuştum.

Diğer Şehbenderzade Filibeli Ahmet Hilmi Sözleri ve Alıntıları